آشپزی

تفسیر انواع آزمایش

 

عدد RBC در واقع مقدار دقیق گلبول‌های قرمز در 1میلی‌لیتر خون محیطی است

 

در این مقاله طریقه خواندن و تفسیر انواع آزمایشات مانند : آزمایش خون ، ادرار ، مدفوع ، چربی خون ، قند خون و.. با شرح و توضیح کامل هر یک از موارد ذکر شده در برگه آزمایش آورده شده است.

 

انواع آزمایشات

آزمایشات روتین شامل :

• آزمایش خون:

 CBC_FBS_BS_Hb-HCT_PLT-PT-PTT-Cholestrol_Fb-Cr- BUN-Na-K-Ca-LDL-HDL

• آزمایش ادرار : UA-UC

• آزمایش مدفوع : گایاگ و کشت مدفوع

 

سایر آزمایشات غیر روتین است و در مورد بیماران خاص استفاده می شود شامل :

• آزمایش مغز نخاع

• آزمایش خلط

• آزمایش کشت تراشه

 

• سایر آزمایشات

حروف اختصاصی در هر آزمایش

FBS : قند خون ناشتا

MCHC : غلظت متوسط همو گلوبین

WBC : شمارش گلبول های سفید

RBC : شمارش گلبول های قرمز

HB : همو گلوبین

HC :هماتو کریت( درصد گلبول های قرمز در خون )

HCV : حجم متوسط گلبول های قرمز

HCH : مقدار متوسط همو گلوبین در گلبول های قرمز

R.D.W : ضریب تغییرات اندازه گیری گلبول های قرمز

PLT : شمارش پلاکت ها

PTE : در صد پلاکت ها

MPV  : حجم متوسط پلاکت ها

MCH  : وزن متوسط هموگلوبین

MCV : حجم متوسط هموگلوبین

M/E : نسبت سلول های زاینده گلبول سفید به قرمز

RDW : پهنای گلبول قرمز در منحنی

UA : تجزیه کامل ادرار ( PH ، رنگ ، بو ، توده های متراکم )

TGs : تری گلیسیرید   ( چربی که باعث رسوب در رگ هاو عروق می شود )

HCG  : تست حاملگی

FSB  : آزمایش قند خون

 

انواع آزمایشات خون

RBC

RBC مخفف کلمه سلول‌ قرمز خون است. این سلول‌های قرمز یا همان گلبول‌های قرمز، در واقع اصلی‌ترین قسمت خون و عامل رنگ قرمز آن هستند. خود این رنگ قرمز به دلیل وجود ماده‌ای به نام هموگلوبین است که کمک می‌کند گلبول‌ قرمز، اصلی‌ترین وظیفه خود یعنی حمل و نقل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن را انجام دهد. به طور خلاصه می‌شود گفت گلبول‌های قرمز وسیله حمل و نقل اکسیژن از ریه به بقیه سلول‌های بدن هستند.مقادیر طبیعی: بین 7/4 تا 1/6 میلیون در هر میکرولیتر خون. این عدد برای خانم‌ها مقداری کمتر و در کودکان مقداری بیشتر است.

 

نکته:

گلبول قرمز به طور طبیعی بعد از تولید در مغز استخوان 120 روز در خون زندگی می‌کند و در آخر عمر خود خرد می‌شود و به عناصر سازنده‌اش تبدیل می‌شود.

مقدار RBC‌ها در طی بارداری به طور طبیعی کمی کمتر نشان داده می‌شود چون حجم مایع خون افزایش پیدا کرده است.

عدد RBC در واقع مقدار دقیق گلبول‌های قرمز در 1میلی‌لیتر خون محیطی است.

بسته به آزمایشگاه و نوع کیت مورد استفاده، ممکن است مقیاس شمارش این سلول فرق کند.

خوردن داروهایی مثل کلرامفنیکل هم باعث کاهش RBC می‌شود.

 

HCT

هموتوکریت یا HCT هم یکی از مقادیر اندازه‌گیری گلبول قرمز است. به طور کلی «هم» به معنی آهن است و هر جا در هر کلمه‌ای آمد حتما آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد. هماتوکریت درصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازه‌گیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خون اندازه‌گیری می‌شود. به خاطر بیماری‌ها و شرایط مختلفی که می‌توانند اندازه‌گیری RBC و Hgb را با اشکال مواجه کنند، HCT هم اندازه‌گیری می‌شود تا به طور مستقیم نشان‌دهنده اندازه هموگلوبین و گلبول قرمز در خون باشد. این عدد معمولا با درصد نشان داده می‌شود.

مقادیر طبیعی: اعداد بین 42 تا 52 درصد برای آقایان و 37 تا 47 درصد برای خانم‌ها نرمال به حساب می‌آید. در خانم‌های باردار درصد بالاتر از 33 طبیعی است.

محدوده خطر: HCT بالاتر از 60 درصد و پایین‌تر از 15 درصد باید باعث نگرانی پزشک شود.

 

نکته:بیماری‌هایی که باعث به وجود آمدن شکل‌های غیرطبیعی گلبول قرمز می‌شوند (مثل بیماری گلبول قرمز داسی‌‌شکل) مقدار HCT را تغییر می‌دهند.

وقتی مقدار گلبول سفید به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است.

در صورت طبیعی بودن اندازه‌های گلبول قرمز، مقدار هماتوکریت 3 برابر هموگلوبین است.

هماتوکریت را نباید بلافاصله بعد از خون‌ریزی شدید اندازه‌گیری کرد.

 

WBC

این سه حرف مخفف «سلول‌های سفیدخون» و نشان‌دهنده گلبول‌های سفید است. اندازه‌گیری مقدار گلبول‌های سفید خون یکی از روش‌های اصلی تعیین وجود عفونت در بدن است چون این سلول‌ها که جزو سیستم دفاعی بدن هستند در شرایط بیماری‌های عفونی و غیرعفونی واکنش‌های مختلفی از خود نشان می‌دهند.

 

شمارش WBCها دو جزء دارد. یکی مقدار کلی گلبول‌های سفید در یک میلی‌لیتر خون و جزء دیگر شمارش جزء به جزء این سلول‌ها چون گلبول‌ سفید خود متشکل از پنج نوع مختلف است که کم و زیاد شدن هر کدام از این انواع معنی خاص خود را دارد. کلمه «diff» که در جلوی CBC به معنی آزمایش خون نوشته می‌شود درخواست برای شمارش همین انواع مختلف گلبول‌سفید است.

 

مقادیر طبیعی: در بزرگسالان و بچه‌های بالاتر از 2 سال مقدار گلبول‌سفید بین 5 تا 10 هزار در هر میلی‌لیتر خون طبیعی است.

 

محدوده خطر: WBC کمتر از 2500 و بیشتر از 30000 هر کدام نشان‌دهنده بیماری‌هایی هستند که می‌توانند گاهی خطرناک باشند.

نکته:عمل اصلی گلبو‌ل‌سفید مبارزه با عفونت و حذف عوامل خارجی و مزاحم است و در مواقع آلرژ‌ی‌ها هم این سلول‌ها مسوول بروز واکنش هستند.

تغییر هر کدام از انواع WBC معنی خاص خود را دارد و ممکن است نشان‌دهنده عفونت با میکروب، ویروس و یا حتی استرس باشد.

فعالیت شدید بدنی و ورزش سنگین هم برای مدتی باعث بالا رفتن تعداد WBC در خون می‌شود. بارداری و زایمان هم این مقدار را افزایش می‌دهند.

 

Hgb

در برگه‌های آزمایش مختلف ممکن است به صورت‌های مختلف HGB،Hg، یا Hgb نوشته شود. هم اینها مخفف کلمه هموگلوبین، یکی از عناصر اصلی تشکیل دهنده گلبول‌ قرمز است. این ماده که در آن آهن به کار رفته خود از اسید آمینه تشکیل شده و جایگاه‌های مختلفی برای ترکیب با اکسیژن دارد. هموگلوبین در جایی که اکسیژن زیاد وجود دارد با آن ترکیب می‌شود و در محیط کم اکسیژن آن را آزاد می‌کند.اندازه‌گیری مقدارکلی هموگلوبین در واقع نوعی نشان‌هنده تعداد گلبول‌های قرمز است.

 

مقادیر اصلی: مقدار طبیعی برای آقایان بین 14 تا 18 گرم در هر دسی‌لیتر است و برای خانم‌ها مقادیر بین 12 تا 16 گرم در هر دسی‌لیتر طبیعی محسوب می‌شود.

 

محدوده خطر: هموگلوبین زیر 5 و بالای 20 مقادیر بحرانی به حساب می‌آیند و حتما نیازمند رسیدگی فوری هستند.

 

نکته:مقدار Hgb در بارداری کاهش می‌یابد چون با اینکه خون‌سازی کمی بیشتر شده است اما حجم مایع بدن و خون بالا رفته و مقدارکلی هموگلوبین در هر دسی‌لیتر آن کاهش می‌یابد.

زندگی در ارتفاع هم به خاطر نیاز بیشتر بدن به اکسیژن و کمبود اکسیژن محیط باعث تولید بیشتر هموگلوبین می‌شود.

در طحال اغلب سلول‌های پیرخون تخریب می‌شوند. بزرگ شدن طحال یعنی تخریب بیشتر سلول‌ها و به همین دلیل به دنبال آن کاهش RBC و Hgb رخ می‌دهد.

 

Plt

پلاکت‌ها، اجزای کوچک دیسک شکلی هستند که در خون وجود دارند و از بقیه سلو‌ل‌های خونی بسیار کوچک‌ترند. این ساختارها حاوی آنزیم‌هایی هستند که باعث انعقاد خون می‌شوند و وظیفه اصلی آنها جلوگیری از خون‌ریزی و خارج شدن گلبول‌قرمز از داخل رگ است.

Plt نشان‌دهنده تعداد پلاکت‌ها در هر میلی‌لیتر مکعب خون است و عدد مربوط به آن معمولا بزرگ‌ترین عدد برگه آزمایش خون است.

 

به غیر از کنترل سیستم انعقادی خون، از میزان پلاکت برای بررسی روند بهبود نارسایی مغز استخوان و بیماری‌های خونی هم استفاده می‌شود.

 

مقادیر طبیعی: پلاکت بین 150 هزار تا 400 هزار در هر میلی‌مترمکعب خون برای بزرگسالان طبیعی است. در نوزادان این مقدار کمی بیشتر است.

 

محدوده خطر: پلاکت زیر 50‌ هزار یا بیشتر از یک میلیون کاملا غیرطبیعی است و نیازمند توجه ویژه است.

 

نکته: ورزش شدید و قدرتی باعث افزایش میزان پلاکت می‌شود. در هنگام قاعدگی مقدار پلاکت کمی کاهش پیدا می‌کند.

قرص‌های ضدبارداری باعث بالا رفتن مقدار پلاکت می‌شوند. در حالی که استامینوفن پلاکت را کاهش می‌دهد.

 

منبع:bioteb.ir